Przed pandemią praca zdalna popularna była przede wszystkim w branży IT oraz marketingu, w także wśród freelancerów, tłumaczy czy grafików. W innych branżach praca zdalna stanowiła dodatkowy benefit w wymiarze, np. maksymalnie jednego czy dwóch dni w ciągu miesiąca. Wielu pracodawców nie wierzyło, że wykonywanie obowiązków poza biurem może być efektywne.
Pandemia wymusiła konieczność dostosowania się do trudnej sytuacji na świecie, a pracę zdalną zaczęło wykorzystywać coraz więcej firm. Sprzedaż, księgowość czy finanse to tylko część branż, które z powodzeniem odnalazły się w rozproszonych zespołach. Obecnie w ramach pracy zdalnej wykonuje obowiązki coraz więcej pracowników. Popularny jest również model hybrydowy umożliwiający łączenie pracy stacjonarnej ze zdalną.
Praca zdalna w Kodeksie pracy
Praca zdalna została zdefiniowana w Kodeksie jako całościowe albo częściowe wykonywanie obowiązków w miejscu wybranym przez pracownika poprzez wykorzystanie środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Nowe regulacje zakładają, że niezbędne będzie złożenie wniosku.
Pracodawcy zyskają możliwość polecenia pracownikowi wykonywania obowiązków poza biurem w szczególnych przypadkach. Po pierwsze, w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub w okresie. Po drugie, w okresie w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej. Pracodawca będzie mógł odwołać polecenie pracy zdalnej z minimum dwudniowym wyprzedzeniem.
Kodeks przewiduje również okazjonalną pracę zdalną poprzedzoną wnioskiem. Pracownik ma mieć możliwość wykorzystania maksymalnie 24 dni w ciągu roku kalendarzowego w trudnych sytuacjach, np. konieczność zajęcia się członkiem rodziny.
Nowe przepisy zakładają, że już od 1 stycznia 2023 r. pracodawca będzie miał możliwość kontroli trzeźwości albo testu na obecność środków działających podobnie do alkoholu w przypadku, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób.
Pracodawca będzie mógł również przeprowadzić kontrolę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur ochrony danych osobowych.
Dla kogo praca zdalna?
Nowelizacja przewiduje również, że pracodawca będzie musiał uwzględnić wniosek o pracę zdalną złożony przez rodzica dziecka posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności, również orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Szansę na wykonywanie obowiązków z domu mają również kobiety w ciąży oraz rodzice dzieci do 4. roku życia, a także pracownicy zajmujące się członkiem rodziny albo inną osobą we wspólnym gospodarstwie domowym (orzeczenie o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności).
Według przepisów pracodawca będzie mógł odmówić w sytuacji, gdy wykonywanie obowiązków poza biurem nie będzie możliwe ze względu na rodzaj albo organizację.
Nowe obowiązki pracodawcy
Pracodawca będzie miał obowiązek zapewniania materiałów niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej – urządzeń, programów oraz aplikacji. Kolejny obowiązek, który pojawi się w przepisach to konieczność pokrycia kosztów energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych. Jeżeli obie strony dojdą do porozumienia, pracownik będzie mógł wykorzystywać własne narzędzia pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa dla danych organizacji. Pracownik zyska szansę skorzystania z ekwiwalentu pieniężnego w wysokości ustalonej z pracodawcą.
