Co to jest alternatywna spółka inwestycyjna?
Alternatywna spółka inwestycyjna jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym, innym niż specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty, tworzonym i funkcjonującym na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Wprowadzenie do systemu prawnego alternatywnej spółki inwestycyjnej (ASI) jest jednym z efektów zidentyfikowania i podporządkowania określonym regulacjom wszystkich form wykonywania działalności gospodarczej polegającej na pozyskiwaniu kapitału od inwestorów w celu inwestowania go zgodnie z określoną polityką i z zamiarem osiągnięcia dla nich korzyści.
Od 4 czerwca 2017 r. podmioty wykonujące działalność zbliżoną do działalności funduszy inwestycyjnych z pominięciem formy funduszu inwestycyjnego, które zarządzały instytucjami wspólnego inwestowania w formie spółek prawa handlowego, podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Do tego też dnia podmioty zainteresowane dalszym wykonywaniem tego rodzaju działalności zobowiązane były złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na wykonywanie działalności lub wniosek o wpis do rejestru zarządzających ASI.
Jakie zmiany w zakresie alternatywnych spółek inwestycyjnych nas czekają?
Od dnia wejścia w życie przepisów wprowadzających do systemu alternatywne spółki inwestycyjne, zmiany których dokonywano w przepisach w międzyczasie, można ocenić jako nierzutujące istotnie na specyfikę funkcjonowania podmiotów typu ASI. Po kilku latach ich funkcjonowania w systemie prawnym ustawodawca zdecydował się jednak na wprowadzenie dość znaczących zmian.
6 czerwca 2023 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku. 16 czerwca 2023 projekt ustawy skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu, 11 lipca 2023 r. natomiast odbyło się II czytanie.
Ustawa zmieniająca wprowadza szereg modyfikacji w regulacjach dotyczących rynku kapitałowego, a w ich ramach postanowiono między innymi wprowadzić przepisy zmieniające zasady związane z wprowadzaniem ASI do obrotu, czyli dystrybucją tytułów uczestnictwa ASI, oraz wprowadzające ograniczenia w polityce inwestycyjnej. Takie zmiany zostały uznane za zasadne z uwagi na konieczność zapewnienia ochrony klientom detalicznym, jak sugeruje już sama nazwa ustawy zmieniającej.
Procedowana ustawa, w ramach zapewnienia ochrony inwestorom, wprowadza w szczególności zakaz zawierania umów pożyczek (w tym umów o podobnym charakterze), dokonywania emisji obligacji lub innych papierów wartościowych niebędących prawami uczestnictwa ASI, jeżeli podmiotem udzielającym finansowania jest osoba fizyczna niebędąca klientem profesjonalnym.
Na marginesie należy przypomnieć, że klientem profesjonalnym jest podmiot posiadający doświadczenie i wiedzę pozwalające na podejmowanie właściwych decyzji inwestycyjnych, jak również na właściwą ocenę ryzyka związanego z tymi decyzjami, który ponadto jest jednym z podmiotów wskazanych w ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, czyli w szczególności jest instytucją finansową, inwestorem instytucjonalnym, przedsiębiorcą osiągającym określone wyniki finansowe, lub podmiotem, który jest traktowany jak klient profesjonalny. Ustawa zmieniająca wprowadza ponadto dodatkowy warunek, zgodnie z którym osoba fizyczna może być uznana za klienta profesjonalnego, jeżeli wartość jej wkładu do ASI będzie nie mniejsza niż równowartość w złotych kwoty 60 000 euro.
Należy również zwrócić uwagę, że po wprowadzeniu procedowanych zmian alternatywna spółka inwestycyjna będzie mogła być wprowadzana do obrotu jedynie wśród klientów profesjonalnych, natomiast wśród klientów detalicznych, jedynie w przypadku gdy uzyskała zezwolenie na prowadzenie działalności jako europejski długoterminowy fundusz inwestycyjny, zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/760 z dnia 29 kwietnia 2015 r. w sprawie europejskich długoterminowych funduszy inwestycyjnych.
Co istotne w uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej wskazano, że wprowadzenie powyższych zmian jest zasadne z uwagi na ograniczony zakres nadzoru sprawowanego przez KNF nad podmiotami wykonującymi działalność zarządzania alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi na podstawie wpisu do właściwego rejestru.
Nie da się zatem zaprzeczyć, że jest to kolejny krok w procesie regulowania rynku kapitałowego i sektora funduszy inwestycyjnych.
Ograniczenia dla inwestorów indywidualnych – czy to na pewno dobry kierunek?
Trend regulacyjny związany z zapewnieniem jak najlepszej ochrony inwestorom detalicznym polegający na tym, aby uniemożliwiać osobom fizycznym dokonywanie inwestycji w poszczególne instrumenty finansowe poprzez ustanawianie odpowiednio wysokich progów wejścia, trwa już od jakiegoś czasu i z dużym prawdopodobieństwem będzie cały czas postępował. Dobrym przykładem takiej praktyki jest, chociażby próg 40 000 euro w przypadku inwestycji w certyfikaty inwestycyjne funduszu zamkniętego, niebędącego funduszem publicznym, który to wymóg początkowo odnosił się do jednorazowego zapisu na certyfikaty, a od 30 listopada 2019 r. dotyczy już możliwości przydzielenia certyfikatów każdej emisji.
Niezależnie od tego, czy próby osiągnięcia bardziej skutecznej ochrony inwestora będą dokonywane poprzez ustanawianie coraz to wyższych barier wejścia, wprowadzanie ograniczeń co do określonych działań inwestycyjnych (zakaz udzielania pożyczek), czy też sporządzanie kolejnych wystandaryzowanych materiałów, które powinny pomóc w podjęciu decyzji, nie sądzę, że jest to najlepszy sposób na ochronę inwestorów.
W pierwszej kolejności w dużo większym stopniu należałoby skupić się na edukacji finansowej i kampaniach promocyjnych dotyczących świadomego inwestowania, niżeli ograniczeniu swobody wyboru inwestycji (a tym samym w konsekwencji zmniejszaniu konkurencyjności ofert na rynku) lub zwiększaniu istniejącej już hiperinflacji dokumentów, których ilość, nawet po przedstawieniu ich w uproszczonej formie, wciąż może być przytłaczająca dla większości podmiotów nieprofesjonalnych. Niewątpliwie jest to jednak proces czasochłonny, kosztowny i wielowymiarowy, a zatem trudniejszy.
Poza wskazanymi powyżej zmianami warto również zauważyć, że planowane zmiany będą również dotyczyć braku możliwości nabywania obligacji korporacyjnych wśród klientów detalicznych poza rynkiem regulowanym, alternatywnym systemem obrotu oraz platformami finansowania społecznościowego w przypadku wartości nominalnej obligacji wynoszącej mniej niż równowartość 40 000 euro, co również spowoduje ograniczenie opcji inwestycyjnych inwestorów nieprofesjonalnych.
Prowadzenie działalności wbrew warunkom określonym w ustawie
Należy na marginesie przypomnieć też, że każdy, kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew warunkom określonym w ustawie o funduszach wykonuje działalność polegającą na lokowaniu w papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego lub inne prawa majątkowe, aktywów zebranych w drodze propozycji zawarcia umowy, której przedmiotem jest udział w tym przedsięwzięciu, podlega grzywnie do 10 000 000 zł i karze pozbawienia wolności do lat 5. Co istotne, tej samej karze podlega także ten, kto dopuszcza się takiego czynu, działając w imieniu lub w interesie naruszającego podmiotu.
Planowane zmiany ustawy i tak skonstruowany zakres odpowiedzialności w świetle przewidzianego zakresu kar, mimo obowiązywania powyższego przepisu już kilka lat, z pewnością skłoni wiele podmiotów wykonujących działalność zbiorowego inwestowania do ponownej analizy sposobu (a być może i sensu) prowadzenia dotychczasowej działalności w formie alternatywnych spółek inwestycyjnych.
Tekst powstał we współpracy z Flash Investment Group.
