Dyrektywa w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej powstała w celu poprawienia dostępu do informacji związanych z warunkami zatrudnienia oraz zwiększenia przejrzystości na rynku. Drugi dokument to dyrektywa rodzicielska dotycząca poprawy stabilności pracy, aspektów związanych z zatrudnieniem rodziców oraz unormowanie zasad elastycznej formy organizacji pracy. Dyrektywy są niezbędne do wdrożenia przez państwa UE. Polska była zobowiązana do wdrożenia zmian maksymalnie do sierpnia 2022 roku. Termin wdrożenia przesunięto jednak na kolejny rok.
Nowe i dłuższe urlopy
Od nowego roku urlop rodzicielski ma zostać wydłużony o dwa miesiące. Obecnie trwa 32 tygodnie, a już w 2023 r. ma wynieść 41 tygodni. Dodatkowy czas ma być dedykowany ojcom i zachęcać do dzielenia się opieką nad dzieckiem. Dni wolne przepadają jeżeli nie zostaną wykorzystanie przez ojców. W tym czasie rodzic nie wykonujący obowiązków na stanowisku pracy otrzyma zasiłek w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.
Nowelizacja Kodeksu pracy ma również wprowadzić urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni. Dedykowany będzie osobom, które zapewniają osobistą opiekę albo wsparcie członkowi rodziny – rodzicom, dzieciom lub małżonkowi albo innej osobie, która mieszka z pracownikiem. Urlop udzielany będzie na podstawie wniosku, a dni wolne mają być bezpłatne
Rządzący zapowiadają również kolejne 2 dni wolne, które zostaną przyznane w przypadku działania siły wyższej (np. klęska żywiołowa, katastrofa, uszkodzenie domu), pilnych spraw rodzinnych (np. wypadek dziecka czy innego członka rodziny) czy w innych sytuacjach, kiedy niezbędna będzie natychmiastowa obecność pracownika. Osoba ma otrzymać wynagrodzenie w wysokości 50 proc. standardowego wynagrodzenia.
Praca zdalna w 2023
Pracodawcy zyskają możliwość polecenia pracownikowi wykonywania obowiązków poza biurem w szczególnych przypadkach. Po pierwsze, w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub w okresie. Po drugie, w okresie w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej. Pracodawca będzie mógł odwołać polecenie pracy zdalnej z minimum dwudniowym wyprzedzeniem
Kodeks przewiduje również okazjonalną pracę zdalną poprzedzoną wnioskiem. Pracownik ma mieć możliwość wykorzystania maksymalnie 24 dni w ciągu roku kalendarzowego w trudnych sytuacjach, np. konieczność zajęcia się członkiem rodziny.
Kontrola trzeźwości
W 2023 r. pracodawca będzie mógł sprawdzić trzeźwość pracowników. Kontrola w miejscu pracy będzie mogła zostać wprowadzona w sytuacji, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób albo do ochrony mienia. Narzędzia wykorzystywane do kontroli nie będą związane z badaniem laboratoryjnym. Chodzi głównie o alkomaty. Pracodawca będzie miał obowiązek powiadomić pracowników o ewentualnych kontrolach w regulaminie pracy albo obwieszczeniu. Podobne zasady będą obowiązywać w przypadku kontroli na obecność narkotyków czy innych środków odurzających w organizmie. Przepisy mają wejść w życie już na przełomie stycznia i marca.
Udogodnienia dla rodziców
W nowym roku rodzice dzieci do ukończenia ósmego roku życia otrzymają dodatkowe udogodnienia. Dotychczas przysługiwały rodzicom dzieci, które nie ukończyły jeszcze 4 lat. Pracownika nie będzie można zatrudniać w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej. Rodziców nie będzie można również obejmować systemem przerywanego czasu pracy (z maksymalnie 5-godzinną przerwą w trakcie doby) oraz delegować poza stałe miejsce pracy.
Ochrona zatrudnionych i zmiany w okresie próbnym
Nowe przepisy mają również większych ochronę pracowników zatrudnionych na umowę o pracę na czas określony. Jeżeli dojdzie do wypowiedzenia umowy, pracodawca będzie musiał podać powód. Obecnie obowiązek dotyczy umów na czas nieokreślony.
Zmiany obejmą również umowy na okres próbny. Maksymalny czas trwania umowy będzie uzależniony od długości kolejnej planowanej umowy.
Umowa na okres próbny będzie mogła zostać zawarta na:
- jeden miesiąc – jeżeli umowy o pracę na czas określony będzie zawarta na okres krótszy niż 6 miesięcy,
- dwa miesiące – jeżeli umowy o pracę na czas określony będzie zawarta na okres minimum 6 miesięcy, ale krótszy niż 12 miesięcy,
- trzy miesiące – jeżeli umowy o pracę na czas określony będzie zawarta na okres minimum 12 miesięcy.